مقاله ای در مورد مدیریت کلاس

مقاله ای در مورد مدیریت کلاس

چکیده   

تدریس امر پیچیده ای است که لازمه ی آن تنها داشتن اطلاعات تخصصی خاصی نیست . بلکه داشتن مهارت ُ نگرش ها  و دیدگاه های قابل یاددهی نیز ضرورت دارد . امروزه هدف از تدریس فقط انتقال دانش موجود به دانش آموزان نبوده بلکه شامل آموزش شیوه هایی است که به دانش آموزان یاد داده می شود چگونه یاد بگیرند . ایجاد و حفظ محیط مناسب برای فعالیت های یاددهی و یادگیری ایجاب می کند که معلمان از ویژگی های کلاس درس ُ موانع بازدارنده و مخل یاددهی - یادگیری و راه کارها غلبه بر آن ها آگاهی کافی داشته باشند . در این مقاله ما ابتدا به تعریف مدریت کلاس پرداخته سپس موانع مخل اداره ی اثر بخش کلاس را بیان کرده و سپس راهبردهای مدیریت موثر کلاس را ارائه می نمائیم .   

مقدمه    

تحقیقات بیشماری نشان داده است که بسیاری از مشکلات ا خلاقی و اجتماعی نوجوانان ما حاکی از جذاب نبودن محیط مدرسه و کشمکش های اینگونه ی دانش آموزان با معلمان و افت تحصیلی آنان بوده است . و لذا وجود مدیریت کار آمد معلمان و ایجاد شرایط لازم برای تسهیل در امر یادگیری در کلاس که مطابق نیاز ها و ویژگی های فراگیران باشد ُ لازمه ی جامعه ی امروزی و راه گشای بسیاری از مشکلات نوجوانان می باشد . اینکه در فضای آموزش فعلی به جای اینکه به دانش اموزان توصیه ی نظم و انضباط شود ُ باید به معلمان یادآوری گردد که در اداره ی کلاسشان از روش های مدیریتی نوین استفاده گردد . و معلمان با توانمندی مدیریتی خود می توانند پایگاه و منزلت واقعی خود را حفظ کنند.

مدیریت کلاس اولین سطح مدیریت آموزشی است . و پایه ی سطوح بالاتر مدیریت ُ یعنی مدیریت مدرسه  ُ مدیریت ناحیه و مدیریت کل نظام آموزش و پرورش محسوب می شود و در شکل دادن به ساختار آموزش و فرآیند تدریس و ساخت شخصیت و روند ذهنی ُ عاطفی ُ آموزش و تربیت دانش آموز نقش اساسی دارد .

گرچه کار معلم بر اساس نگرش نیات و شخصیت از یک سو و همه جانبه بودن او بر اساس مهارت در توانمند سازی دانش آموزان از سوی دیگر سنگ بنای مدیریت کلاس درس است اما معلم به مهارت ها و فنون سازمان دهنده نیاز دارد تا شرایط بهینه ای را برای تحقق یادگیری خلق کند .

بی تردید در کلاس نیز مانند طب بایدبه پیشگیری پیش از اصلاح اهمیت داد . و جای امید واری است که در حوزه ی پژوهش توجه فزاینده ای به روش هایی می شود که معلمان می توانند با آن ها از بروز مشکلات انظباطی پیشگیری کنند . شاید مهم ترین یافته این پژوهشها که شگفت آور هم نیست آن است که میزان نظم کلاس خیلی بیشتر از آنکه به بسامد و پافشاری اعمال معلم برای حفظ و بازگرداندن نظم بستگی داشته باشد ُ به ماهیت جاری در کلاس بستگی دارد به زبان رایج کنونی در مدیریت کلاس قوت بردار اصلی جریان اصلی فعالیت ها در برقراری و حفظ نظم بیشترین تاثیر را دارد .  

منابع    

1.  لنکرانی مهناز ، بررسی مشکلات اجزای آموزش ها 1380 اصفهان .

2.  صفوی امان الله ( 1372 ) مدیریت کلاس ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش.

3.  مرعشی علی اکبر ( 1371 ) مدیریت و سازماندهی کلاس درس و رشد تکنولوژی کلاس درس .

4.  سرکار آرانی محمد رضا ، الفبای مدیریت کلاس تهران انتشارات مدرسه .

5.  بهرنگی محمد رضا ( 1376 ) مدیریت رفتار کلاسی انتشارات آستان قدس رضوی .

تعریف مدیریت  

پرداختچی ۱۳۷۲ مدیریت را کار کردن با افراد و به وسیله ی افراد و گروه ها برای تحقق اهداف سازمانی بیان می کند .او همچنین مدیریت را مجموعه ی فرآیندهایی می داند که از طریق آن ها منابع انسانی و مادی مناسب و مورد نیاز فراهم می گردد و از طریق نفوذ به رفتار و افراد در جهت تحقق اهداف سازمان اثر بخش می گردد.

مدیریت کلاس دارای تعاریف گوناگونی می باشد اما معمولا شامل اقداماتی است که معلم برای ایجاد نظم ُ درگیر کردن دانش آموزان یا جلب مشارکت آنان انجام می دهد .

صفوی مدیدت کلاس درس را رهبری کردن امور کلاس درس از طریق تنظیم برنامه ی درسیُ سازمان دهی مراحل و کار و منابع سازمان دهی محیط به منظور بالا بردن کارآیی نظارت بر پیشرفت دانش آموز و پیش بینی مسائل بالقوه می داند .

دوک ۱۹۷۹ مدیدیت کلاس را عبارت از مقررات و روش های ضروری ایجاد و حفظ محیط می داند که در آن آموزش و یادگیری بتواند اتفاق بافتد .

دویل می گوید :اقداماتی و راهبردهایی که معلمان برای حل مسئله ی نظم در کلاس به کار می برند.

اما علت پیچیدگی مدیریت کلاس از نظر جکسون ناشی از چندین خاصیت تدریس در کلاس است ُ که عبارتند از : چند بعد گرایی ( رویدادها و افراد گوناگون ) همزمانی ( رویدادهای زیاد در یک زمان رخ می دهد ) فوریت ( سرعت رویداد ها موجب محدودیت فکر کردن می شود ) عدم قابلیت پیش بینی رویدادها وپیامدها ُ عمومیت ( رویدادها اغلب در حضور اکثر یا همه ی دانش آموزان رخ می دهد ) و تاریخ ( اقدامات و رویدادها دارای گذشته و آینده هستند )

جونز با تعیین پنج ویژگی عمده بر ماهیت جامع مدیریت کلاس تاکید می کند . 

1.       درک پژوهش و نظریه های رایج در مدیریت کلاس و نیازهای روان شناختی و یادگیری دانش آموزان

2.       ایجاد و روابط مثبت دانش آموزان - معلم و همکاران

3.       استفاده از روش های مدیریت گروهی و سازمانی که رفتار ضمن کار را به حداکثر برسانند .

4.       استفاده از روش های آموزش که یادگیری مطلوب را با پاسخ به نیاز های تحصیلی تک تک دانش آموزان و گروه کلاس تسهیل کند .

5.       توانایی استاده ی گسترده از روش های رفتاری و مشاوره ای برای کمک به دانش آموزان که مشکلات رفتاری جدی از خود بروز می دهند .

با توجه به مطالب بالا و تعریف مدیریت کلاس درس گستره ی وسیعی از عملیات و کارها را در بر می گیرد و بیشتر محققین تلاش کرده اند راهبرد ها و رفتارهای معلم را به گونه ای تعیین کنند که یک یا اهداف بیشتری ازمدیریت را به حد مطلوب برسانند .  

پژوهش های مرتبط با مدیریت کلاس    

این پژوهش ها بیش تر تحت تاثیر مطالعات کوئین و همکاران وی در سال ۱۹۷۰ بود .کوئین چهار توانمندی برای معلم در کلاس قائل است :

1.       اشراف کامل یا توانایی دیدن کلاس در تمام اوقات ُ دخالت فوری در موقعیت ها و اجتناب از خطا در زمان و هدف

2.       هم پوشی یا توانایی انجام دادن هم زمان چند کار هنگام کار با افراد یا گروه

3.       نیروی فزاینده در طول دروس که معلمان را قادر می سازد تا به حواس پرتی های بالقوه غلبه کرده و آمادگی ثابت و آهنگ اموزش فرح بخش داشته باشد .

4.       چالش و تنوع در تکلیف که علاقه و جهت یابی دانش آموزان را به کار در کلاس حفظ می کند .

کار کوئین به تغییر تمرکز پژوهش های مدیریتی از راهبردهای واکنش به راهبرد های پیشگیرانه و از شخصیت معلم به مدیریت استراتژیک و محیطی کمک کرد. کار او همچنین تاثیر فعالیت های کلاس به عنوان منبع مهم گوناگونی و رفتار دانش آموزان را برجسته ساخت .

پژوهش های مبتنی بر فرآیند - نتیجه در خلال سال های دهه ۱۹۷۰ محرکی بود برای بررسی مدیریت کلاس ُ مطالعات در این حوزه رفتار معلمان را هدف قرار داد که نتایج پیشرفت دانش آموزان را پیش بینی کرد . گود و گرور ۱۹۷۷ پژوهشی را روی آموزش ریاضی ابتدایی اجرا کردند و آن ها دریافتند معلمانی که منافع پیشرفت تحصیلی بالا داشته اند دارای مهارت مدیریتی بهتری بودند و وقت کمتری را صرف برطرف کردن مشکلات انضباطی کلاس می کردند . چنین معلمانی با فراهم کردن دستورالعمل ها و توضیحات واضح و ادامه فعالیت ها در یک سرعت مناسب فعالیت های آموزشی را موثرتر اداره می کردند . مجموعه مطالعات دبگر انجام شده توسط سور ۱۹۷۹ اهمیت مدیریت موثر در کلاس را برجسته کرد . این مطالعات مبنای مدیریت رفتار دانش آموز و وظائف یادگیری و تفکر تفاوت قائل شد و متذکر شد سطوح بالاتر کنترل روی رفتارهای دانش آموز مانند: حرکت و صحبت با پیشرفت تحصیلی بیشتری همراه است .